Nederland kent een efficiënt rechtssysteem waarbinnen een grote meerderheid van de Nederlands burgers en bedrijven vindt dat rechters in ons land onafhankelijk hun werk doen. Dit blijkt uit het gisteren gepubliceerde 2024 Rule of Law-rapport (europa.eu), een jaarlijks onderzoek van de Europese Commissie naar de rechtssystemen van de lidstaten van de Europese Unie. 70 procent van de bevolking en 74 procent van de bedrijven noemt de onafhankelijkheid van Nederlandse rechters redelijk tot zeer goed.
In het rapport wordt het belang van onafhankelijk rechtspraak benadrukt. Er is in te lezen hoe de rechtsstaat zich ontwikkelt binnen Europese lidstaten. Zo wordt voor Nederland de werkdruk bij de rechterlijke macht genoemd. De Europese Commissie beveelt in dit verband aan door te gaan met het aanpakken van personeelstekorten en de uitdagende werkomstandigheden binnen de Rechtspraak.
Ook het belang van een robuuste financiering voor de Rechtspraak wordt in het rapport onderschreven. Een stabiele begroting is een duurzame versterking van de rechtsstaat en belangrijk voor het in stand houden van onafhankelijke rechtspraak. De afgelopen jaren is op dit laatste thema al veel verbeterd, onder meer door
het grotendeels loslaten van de financiering per rechtszaak. Een eigen, onafhankelijke begroting zou volgens de Rechtspraak een volgende stap kunnen zijn. Op dit moment is de begroting van de Rechtspraak een apart onderdeel van die van het ministerie van Justitie en Veiligheid. In het gisteren verschenen rapport wordt het risico benoemd dat hierdoor de financiering van onafhankelijke rechtspraak onderdeel kan worden van beleidskeuzes van de minister. Ook wordt geconstateerd dat – ten opzichte van het bruto nationaal product (bnp) – de uitgaven voor de Rechtspraak zijn gedaald.
In navolging van de aanbeveling van het rapport van vorig jaar (europa.eu) constateert de Europese Commissie dat alle drie de staatsmachten vooruitgang hebben geboekt bij de aanpak van tekortkomingen die hebben geleid tot de toeslagenaffaire. Zo treedt de Rechtspraak volgens de commissie binnen het bestuursrecht meer op vanuit een rechtbeschermend perspectief richting burgers. Ook wordt mogelijke knellende wetgeving gesignaleerd in het jaarverslag van de Rechtspraak. Een nieuwe aanbeveling in het rapport is om opvolging te geven aan de aanbevelingen van de Staatscommissie Rechtsstaat (staatscommissierechtsstaat.nl) zodat de rechtsbescherming van burgers verder kan worden versterkt.