‘We moeten ervoor waken dat praktische problemen van de overheid fundamentele uitgangspunten van de rechtsstaat niet onder druk zetten’, schrijft Henk Naves (voorzitter Raad voor de rechtspraak) in zijn vandaag gepubliceerde jaarbericht. Hij maakt zich zorgen over capaciteitsproblemen bij de overheid waardoor uitspraken van rechters niet goed worden uitgevoerd, bijvoorbeeld door het tekort aan zorginstellingen en hulpverleners voor kinderen. Naves: ‘Dit betekent dat de rechter wel kan beslissen dat een kind daar het beste geholpen is, maar dat in de praktijk zijn uitspraak niet goed ten uitvoer kan worden gebracht.’
Sinds een aantal jaar benoemt de Rechtspraak in haar jaarverslag
knellende wet- en regelgeving en signaleert waar het fout dreigt te gaan binnen de rechtsstaat. ‘We zien dat knelpunten ontstaan door wetgeving die in de praktijk anders uitpakt dan beoogd of omdat er onvoldoende capaciteit is om beleid uit te voeren’, is te lezen in het jaarbericht.
Naves wijst ook op de capaciteitsproblemen bij de Dienst Justitiële Inrichtingen, die de door de rechter opgelegde straffen en vrijheidsbenemende maatregelen uitvoert. De Raad voor de rechtspraak sprak al eerder
zijn zorgen uit over de plannen om deze problemen binnen het gevangeniswezen aan te pakken, omdat hierdoor het risico ontstaat dat de straf zoals die door de rechter is opgelegd, niet ten uitvoer wordt gebracht. Dat druist in tegen het uitgangspunt dat alleen de rechter straf en strafmaat bepaalt.
In zijn jaarbericht signaleert Naves dat maatschappelijke problemen decennialang onopgelost zijn gebleken ‘omdat oplossingen politiek zeer moeilijk haalbaar zijn, maar ook omdat we collectief te lang voor een dubbeltje op de eerste rang wilden zitten.’ Het gevolg hiervan is dat problemen zich opstapelen en met elkaar vervlochten raken en zo nog groter worden. Hij roept het nieuwe kabinet, ongeacht de uiteindelijke samenstelling, op te investeren in de instituties van de democratische rechtstaat en publieke voorzieningen te versterken, zodat het tij kan worden gekeerd.
Hiervoor is het noodzakelijk scherpe keuzes te maken, stelt de voorzitter van de Raad. Dat geldt ook voor de Rechtspraak. ‘Wij moeten ons blijven afvragen of de rechterlijke capaciteit en die van ondersteunende collega’s zo goed mogelijk wordt ingezet. Maar of het nu gaat om rechtspraak of om klimaat, woningbouw, immigratie, bestaanszekerheid of een ander maatschappelijk onderwerp, keuzes moeten altijd worden gemaakt binnen de kaders van de rechtsstaat.’
Zie ook: